Ҫак кунсенче ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Ҫӗнӗ Шупашкарта пулнӑ. Пӗр ҫын Михаил Васильевича тухтӑрсем 10 пин тенке яхӑн шалу илнине пӗлтернӗ. Тӳре-шара тӳрех тӗлӗннӗ: кун пекки пулма пултараймасть. ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Алла Самойлова ҫакна тӗпчеме шантарнӑ. Вӑл та тӗлӗннӗ: тухтӑр мӗншӗн пациентсене сиплемест? Мӗншӗн ӗҫ вырӑнӗнче шалу пирки калаҫса ларать? Тата суять.

Ҫур сехет те иртмен — Михаил Игнатьев валли ӗҫченсен 2НДФЛ справкине хатӗрлесе панӑ. Ӑна тишкерсен — Ҫӗнӗ Шупашкарти тухтӑрсен шалу пӗчӗк мар. Алла Самайлова палӑртсах каланӑ: Чӑваш Енри тухтӑрсем вӑтамран 32 пин тенкӗ ӗҫ укҫи илеҫҫӗ.

Шалӑп паракан ҫав тухтӑр 20 пин тенкӗрен кая мар шалу илни ҫиеле тухнӑ.

РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Алена Аршинова шкулсен тата ача пахчисен ертӳҫисемпе тӗл пулнӑ.

Тӳрех палӑртмалла: нумаях пулмасть Новосибирск хулинче канашлу иртнӗ. Ӑна вӗренӳпе ӑслӑлӑха халалланӑ. Унта Чӑваш Ен делегацийӗ те хутшӑннӑ. Чылай регионта шкулсем ҫитменни палӑрнӑ. Чӑваш Енре те ҫакнашкал лару-тӑру. Пирӗн шкулсем 13 процент ытларах тулнӑ. Лару-тӑру ҫитес вӑхӑтра улшӑнмасть-тӗк ку кӑтарту 25–30 процентпа танлашма пултарать.

Тӗлпулура Алена Аршинова кӗҫех ҫӗнӗ шкулсем хута каясси пирки каланӑ. Анчах кадрсем ҫитменни — ҫивӗч ыйту. Вӗрентекенсем ансат сӗнӳ панӑ — ӗҫ укҫине ӳстермелле. Мӗншӗн тесен шкулсемпе ача пахчисене ҫамрӑксем ӗҫлеме килесшӗн мар.

Вӗренӳ тытӑмне бюрократизацилес ыйтӑва та хускатнӑ. Новосибирскра Дмитрий Медведев вӗрентекенсен отчечӗсене сахаллатма сӗннӗ.

Алена Аршинова кунашкал тӗлпулусем малашне те иртессине пӗлтернӗ. Вӗрентекенсен сӗнӗвӗсене вӑл РФ Патшалӑх Думин депутачӗсене калама шантарнӑ.

Шупашкар районӗнчи прокуратура ӗҫ укҫине вӑхӑтра тӳлемен предприяти ертӳҫине административлӑ майпа явап тыттарнӑ.

Надзор органӗн куҫӗ тӗлне лекнӗ организаци — «Техполимер» тулли мар яваплӑ общество. Унта шалӑва тӳлемесӗр тытса тӑнӑ тееймӗпӗр-ха, анчах ҫынсем ӗҫрен пӑрахнӑ кунах татӑлманнине прокуратура тӗрӗслевӗ ҫирӗплетсе панӑ. Унта тӑрӑшнисенчен пӗри нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, тепри ҫав уйӑхӑн 23-мӗшӗнче ӗҫрен тухса кайнӑ, анчах шалупа вӗсемпе татӑлма васкаман, ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче кӑна тӳленӗ. Ку вара РФ Ӗҫ кодексӗн 84.1 тата 140-мӗш статйисене пӑсни пулать.

Шалупа вӑхӑтра татӑлса пӗтмен предприяти пуҫлӑхне республикӑн Ӗҫ инспекцийӗ административлӑ майпа явап тыттарса 5 пин тенкӗ штрафланӑ.

Ӗҫ укҫине официаллӑ майпа тӳлеменни начаррине пӗлтернине юлашки вӑхӑтра Шупашкарти троллейбуссенче те илтме тивет. Социаллӑ ҫав рекламӑра пенсисӗр юлассипе хӑратаҫҫӗ-ха. Тепӗр тесен, пенсисӗр пачах пӗрех тӑратса хӑвармаҫҫӗ-ха. Анчах вӑл пӗчӗк пулассине тӗшмӗртме йывӑр мар ӗнтӗ.

Ӗҫ укҫине «конвертра» тӳлекенсене прокуратура та тӗрӗслесе тӑрать тесе пӗлтерет Зелфинас Карама прокурор. Шупашкар районӗнчи ҫак надзор органӗ, акӑ, «ТрубопроводГазСтрой» обществӑра ӗҫ саккунне пӑснине палӑртнӑ. Унта пӗлтӗрхи юпа уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен тытӑнса кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗччен тӑрӑшнӑ виҫӗ ҫынпа хут ҫырса аппаланман: илни пирки приказ та кӑларман, ӗҫ килӗшӗвӗ те туман.

Ӗҫ саккунне пӑснӑ предприяти пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарса 10 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

Тепӗр пуҫлӑхсем хӑйсем патӗнче тӑрӑшнисем ӗҫрен пӑрахнӑ хыҫҫӑн шалӑва вӑхӑтра тӳлесе татма васкамаҫҫӗ. Ҫавӑн пеккисен йышне «Лесцентр» суту-илӳ ҫурчӗ те лекнӗ теме пулать — вӑл та хӑй патӗнче вӑй хунисем ӗҫрен пӑрахнӑ хыҫҫӑн хайхисемпе татӑлма васкаман.

Шупашкар район прокурорӗ Зелфинас Карама пӗтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ суту-илӳ ҫурчӗн директорӗн ҫумне ӗҫ законодательствине пӑснишӗн административлӑ майпа айӑпланӑ.

«Лесцентрта» станочникра тимленӗ, кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ӗҫрен пӑрахнӑ ҫынна шалу тӳлесе татассине нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗччен тӑснӑ. Парӑмӗ пысӑках пулман-ха: 6381 тенкӗ. Ӗҫрен пӑрахнӑ тепӗр ҫынна та асӑннӑ суту-илӳ ҫурчӗ шалу пама васкаман.

Йӗркене пӑснӑшӑн директор ҫумне прокурор йышӑнӑвӗпе 4 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

"Про Город" хаҫат тунӑ сӑн

Раҫҫейре ӗҫ укҫин чи пӗчӗк виҫине пысӑклатасшӑн. Ку виҫене 21 процент хӑпартма палӑртнӑ.

РФ Правительствинче саккун проектне ырланӑ. Кун пирки «Раҫҫей хаҫатӗнче» пӗлтереҫҫӗ. Халӗ ӗҫ укҫин чи пӗчӗк виҫи (МРОТ) 6204 тенкӗпе танлашать. Саккун проекчӗ вара ку виҫене 1296 тенкӗ ӳстерме сӗнет. Ҫапла кӑҫалхи утӑ уйӑхӗнчен пуҫласа ӑна 7500 тенкӗпе танлаштарма сӗннӗ.

Ҫапла майпа утӑ уйӑхӗнчен МРОТ Чӑваш Енре, Раҫҫейри пекех, 20,9 процент ӳсме пултарать. Ку виҫе ӳсӗ-и е ҫук-и — саккун проектне йышӑннипе йышӑнманнинчен килет.

Прокуратура ӗҫченӗсем Пӑрачкаври тӗп пульницӑна тӗрӗсленӗ. Тӗрӗссипе, вӗсене васкавлӑ медпулӑшу уйрӑмӗн ӗҫченӗсем чӗнсе илнӗ.

Хысна учрежденийӗсен подразделенийӗсене, ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви ертсе пыраканскерсене, реструктуризациленӗ. Ҫавна май васкавлӑ медпулӑшура тӑрӑшакан 21 ҫынна ӗҫрен хӑтарнӑ, вӗсене Республикӑри васкавлӑ медпулӑшу станцине куҫарнӑ.

Ун чухне 19 ӗҫчене шалу вӑхӑтра парса татман. Ҫавӑн пекех отпускра пулманшӑн компенсаци тӳлемен. Пӗтӗмпе – 500 тенке яхӑн.

Прокуратура медицина учрежденийӗн ертӳҫине административлӑ йӗркене пӑснӑшӑн 4 пин тенкӗ штра тӳлеттерме йышӑннӑ.

Чӑвашстата ӗненес тӗк, муниципалитет чиновникӗсен регионти вӑтам шалӑвне 16,7 процент ҫитмест. Федераци тата республика влаҫӗн органӗсенче ӗҫлекенсеннинчен вара 20 процент пӗчӗкрех.

Федераци тата республика влаҫӗн органӗсенче ӗҫлекенсем пӗлтӗр вӑтамран 27,2 пин тенкӗ илнӗ. 2014 ҫулхипе танлаштарсан, 2,3 процент чакнӑ. Суд органӗсенче тата прокуратурӑра вӑй хуракансен вара шалӑвӗ 11% ӳснӗ, 25 пин тенкӗпе танлашнӑ.

Саккун кӑларакан влаҫ органӗсенче ӗҫлекенсем пуринчен ытларах илеҫҫӗ. Пӗлтӗр вӗсен вӑтам шалӑвӗ 47,9 пин тенкӗпе танлашнӑ. Ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсенче вӑй хуракансен ӗҫ укҫи ҫавӑн пекех юлнӑ.

Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, регионта чи «чухӑннисем» — муниципалитет служащийӗсем. Пӗлтӗр вӗсен шалӑвӗ кӑшт ӳснӗ пулин те ку кӑтарту 21,9 пин тенкӗпе танлашнӑ.

Етӗрне районӗнчи автотранспорт предприятийӗ унта ӗҫлекен ҫынна ӗҫ укҫи тӳлемест. Прокуратура кун тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттернӗ те ӗҫлекенсен правине пӑхӑнманнине тупса палӑртнӑ.

Тӗрӗслев вӑхӑтӗнче предприяти ӗҫ укҫине пӗтӗмпе 1 миллион тенкӗ ытла тӳлеменни тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Ҫавна май район прокуратурин ӗҫченӗсем суда 85 заявлени ҫырнӑ.

Суд прокурор ыйтнине тивӗҫтернӗ. Етӗрне автотранспорчӗн предприятине ҫак йӗркесӗрлӗхе пӗтерме ыйтса представлени ҫырнӑ.

Чӑваш Ен Правительстви расхутсене пӗчӗклетес енӗпе ӗҫлет. Хальхинче укҫа-тенке патшалӑх служащийӗсен шалӑвне татса перекетлесшӗн.

Кӑҫал патшалӑх тытӑмӗнче вӑй хуракансен шалӑвӗ ӳсессе кӗтмелле мар. Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗн администрацийӗн ертӳҫи Юрий Васильев ЧР Патшалӑх Канашӗн сессийӗнче каланӑ.

2013 ҫулта патшалӑх служащийӗсен ӗҫ укҫи 33866 тенкӗпе танлашнӑ. 2015 ҫулта вара вӗсем вӑтамран 32620 тенкӗ илнӗ. Экономикӑри йывӑр лару-тӑрӑва пула тата республикӑри ҫынсен вӑтам шалӑвне кура патшалӑх тытӑмӗнче ӗҫлекенсенне те ӗҫ укҫине пӗчӗклетмелле тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Кунсӑр пуҫне ҫитес ҫулхи кӑрлач уйӑхӗччен патшалӑх тытӑмӗнче вӑй хуракансем ҫурт-йӗр туянмашкӑн субсиди илеймӗҫ. Депутатсем ку саккун проектне ырласа йышӑннӑ.